Afia Mala, si ƒe ŋkɔ ŋutɔŋutɔe nye Afiwavi Mawulana Catherine Missohou, nye Togotɔ hadzila, si wotsɔ ŋkɔ na be Fiavinyɔnu le Mono ƒe Gadzraɖoƒewo. Edzia ha le gbegbɔgblɔ geɖe me, siwo dometɔ aɖewoe nye Eʋegbe,

Edzia ha le gbegbɔgblɔ geɖe me, siwo dometɔ aɖewoe nye Eʋegbe, Yorubagbe, Swahiligbe, Lingalagbe, Fransegbe kple Spaingbe.

Agbemeŋutinya trɔ asi le eŋu

Enye tsitsitɔ le ƒome si me srɔ̃ geɖe le me tso Vogan, eye vi blaeve vɔ ene bubuwo le esi1,2. Dadaa tso fiaƒome aɖe me tso Vogan le Togo, fofoa, si nye nufiala, tso fiaƒome bubu me tso Dogbo, le Benin3. Esrɔ̃ hadzidzi kple hakpakpa kpe ɖe dadaa ŋu le Habobo nyɔnuwo ƒe ƒuƒoƒo aɖe me kple le eƒe suku ƒe ƒe sia ƒe azãɖuɣiwo.

Bella Bellow2 kpɔ ŋusẽ ɖe edzi abe Afrika hadzilawo ƒe dzidzime blibo ene, eye eƒe aɖaŋudɔ dze egɔme le ƒe 1974. Le ƒe ma me la, edzi ha le Palais ƒe Lomé Sewɔtakpekpewo me, eye wòtso nya me be yeatsɔ ye ɖokui ana hadzidzi. Albumawo kple kɔnsɛtawo kplɔa wo nɔewo ɖo. Eŋlɔ dzidzedzekpɔkpɔ aɖe ɖi le ƒe 1984 me, Ten Homte, eye wona RFI ƒe nusiwo ŋu woke ɖo ƒe fetu le ƒe ma me. Le ƒe geɖe ƒe nutsotso megbe, si me wòtsɔ eɖokui na eƒe ƒomea la, egaɖe haƒogbalẽwo ɖe go ake, vevietɔ le ƒe 20031,2, le ƒe 2008 me kple le ƒe 20194,5 me. Edzia ha le gbegbɔgblɔ geɖewo me, siwo dometɔ aɖewoe nye Yoruba, Swahili, Lingala, Fransegbe kple Spaingbe3. Le ƒe 1992 me la, wotia “Mono ƒe Gadzraɖoƒewo ƒe Fiavinyɔnu” be wòanye Afrikatɔ nutala nyuitɔ kekeake [nudzraɖoƒe].

Esi nutala Afia Mala gadze le ƒe 2019 me kple opus yeye aɖe la, Covid-19 dɔvɔ̃ si na hadzidzi ƒe dɔwɔna geɖewo wɔwɔ zu lãmetututɔ la do kplamatsee. Le eƒe haƒogbalẽ si nye “Afia à Cuba” ƒe dzedze mamlɛtɔ megbe la, Togotɔ diva Afia Mala trɔ gbɔ emegbe kple eƒe haƒogbalẽ 9 lia “identity” le ƒe 2020 me [archive].

Kafukafu kple Ŋudzedzekpɔkpɔ trɔ asi le eŋu

  • 1976: Afia Mala ɖu dzi le dukɔa ƒe hadzidzi hoʋiʋli si nye “Intervilles 76” si ŋu Togo Dukɔa ƒe Radio Television wɔ ɖoɖo ɖo ƒe nutome fefewɔƒea
  • 1984: wona RFI ƒe nusiwo ŋu woke ɖo ƒe fetu.
  • 2020: Dɔwɔla le ɖoɖo si nye Mono Dɔwɔla le ɖoɖo si le Mono7